Qedim zamanlardan beri, insanlar tam felsefi-mUcerred tefekkUr, yaxud delil-sUbut metodu ile elde olunan dUshUnce merhelesine yetishmemishden evvel Allaha inanib, iman getirmish, Ona ibadet edib qelben mehebbet beslemish ve Onunla qirilmaz rabitede olmushlar. Elece de bu derin bagliliqlarini bUtUn varliqlari ile duyub hiss etmishler. Bu iman ve etiqad ne sinfi tezadlarin mehsulu, ne zalim ve istismarcilarin ellerinde kimlerise istismar etmek UcUn bir vasite ve ne de istismar olunanlarin asayishe catib rahat nefes almalari UcUn ozlerinden yaratdiqlari bir shey deyil. cUnki, bu inam, qeyd olunan sinfi tezadlardan ve keshme-keshlerden cox-cox qabaq besheriyyet tarixinde movcud olmushdur. Insanlardaki bu iman tebii felaketler qarshisinda yaranan qorxunun da neticesi ola bilmezdi. eks halda (yeni iman qorxu hissinden dogan bir shey olsaydi), onda tarix boyu en dindar shexsler tebii hadiseler qarshisinda en qorxaq, en dozUmsUz ve aciz shexsler olmali idi. Halbuki, tarix din bashcilarinin esrler boyu qorxmaz ve hamidan shUcaetli insanlar olduguna shahiddir. Demeli, bele bir qenaete gelmek olar ki, imanin mensheyi insanin oz Xaliqine olan batini cazibesinden ve derin koklere malik olan shUurundan ireli gelir. O, bunun vasitesi ile Rebbine olan qirilmaz bagliligi oz fitreti ile derk edir. Zamanin kecmesi ile insan felsefe ile tanish olduqdan sonra etrafindaki eshyalardan Umumi mefhum ve anlayishlar cixartmishdir. Meselen, varliq ve yoxluq, vUcub (varligin zeruriliyi,) imtina (yoxlugun zeruriliyi), mUmkUnlUk (varliq ve yoxlugun hec birinin zeruri olmamasi), vehdet (teklik) ve kesret (coxluq), mUrekkeb ve sade, kUlli ve cUzi, mUqeddem (ilkin) ve mUexxer (sonradan gelen), sebeb ve netice ve s. kimi. O, ekser hallarda bu anlayishlardan istifade etmeye calishmish ve daha sonra onlardan Allaha olan imanini mohkemletmek UcUn delil-sUbut kimi ishletmishdir. Yeni oz inancinin sebebini felsefe qalibinde aciqlayaraq beyan etmishdir.